زندگی نامه محمودی خوانساری سال 1312

محمودی خوانساری سال 1312 در خانواده ای مذهبی در محله "ری سان" خوانسار دیده به جهان گشود.
پدرش حجه الاسلام سید جمال الدین محمودی از روحانیون خوشنام و فروتن خوانسار بود و تسلّط نسبی شادروان محمودی خوانسار...ی بر زبان عرب و تعلیمات دینی را می توان حاصل 13 سال زندگی در کنار پدر بزرگوارش دانست.
وی پس از فوت پدر، یعنی مقارن سال 1326 خوشیدی به تهران آمد و در دبیرستان ادیب به ادامه تحصیل مشغول شد و در طول این دوران یک لحظه از زمزمه کردن و آواز خواندن، آن هم به صورتی کاملآ خود جوش و فطری غافل نشد.
از سال 1335 می توان به عنوان سال تحوّل و دگرگونی در زندگی هنری محمودی خوانساری نام برد. زیرا در محفلی با شادروان ابوالحسن صبا آشنا گردید و از پیشنهاد ایشان مبنی بر فراگیری علمی ردیف موسیقی ایران استقبال نمود و این تمرین و ممارست تا پایان عمر استاد صبا ادامه یافت.

سال 1338 به دعوت داوود پیرنیا، بنیانگذار برنامه گلهای جاویدان، گلهای رنگارنگ، یک شاخه گل، برگ سبز و گلهای صحرایی، در استودیو گلها شروع به فعالیت نمود و رسمآ اولین کار هنری خود را در برنامه برگ سبز شماره 56 ضبظ نمود.
از آن پس شادروان محمود خوانساری در کنار اساتیدی چون مرتضی خان محجوبی، احمد عبادی، حبیب الله بدیعی، جواد معروفی، حسن کسائی، پرویز یاحقی، جلیل شهناز، رضا ورزنده، منصور صارمی و فرهنگ شریف به خلق آثار ماندگار موسیقی اصیل ایرانی همت گماشت. ثلث آخر زندگی این استاد فرزانه و خواننده صاحب مکتب در کنار اسد الله ملک هنرمند ارزشمند سپری شد.
خوب به خاطر دارم که عصر روز یکشنبه ششم مهرماه 1348 آقای اسد الله ملک به منزل ما در تهران پارس آمدند. معلوم شد که برنامه ای با عنوان نوایی از موسیقی ملی به همت شادروان دکتر منوچهر جهان بلگو در حال شکل گیری و تدوین است که در این برنامه محمودی خوانساری برای اولین مرتبه اقدام به اجرای ترانه خواهد نمود.
به همین مناسبت از پدرم خواست که بروی آهنگی که بر روی آهنگی که در نغمه افشاری ساخته بود ترانه ای بسراید. از زمان نواختن ملودی تا سرودن ترانه ای با عنوان مرغ شباهنگ کمتر از پنجاه دقیقه طول کشید که حاصل این فعالیت مشترک پس از 29 سال و به بهانه یازدهمین سال درگذشت این استاد نامی، بار دیگر به همت آقای حسن اکبراف در اختیار دوستداران هنر واقعی و اصیل این مرز و بوم قرار می گیرد.

بیست سال از درگذشت این هنرمند فرزانه و فروتن گذشت. استادی که ادب و انسانیت را سرلوحه رفتار خویش قرار داد. خواننده ای که به داشتن صدای تنها اکتفا نکرد و همّ و غم خود را صرف بکارگیری صحیح این ودیعه الهی نمود.
خواننده ای با سوادی که امر آواز را به مفهوم کامل می دانست تا جایی که هنگام خواندن و تلفّظ ابیات متنوع شعر فارسی، با شیوه ای مختص خویش کلمات را معنی می کرد و با تکرار و تکیه بر جمله امید من، امید تازه ای در جسم و جان مشتاقان موسیقی این مرز و بوم می دمید.

هنرمند نازنینی که هرگز در ازای دستمزد، ناله بی غمی سر نداد و در عین نیازمندی، وارسته و بی نیاز عمر خود را در گوشه انزوا سپری نمود و سر انجام روز چهارشنبه دوم اردیبهشت ماه 1366، به صورتی ناگوار، مظلومانه و ناباورانه از غم زیستن نجات یافت و حیات مجددی را آغاز نمود. با امید شناخت قدر و منزلت چنین نوابغی در محیطی بهتر." نوشته حسین معین کرمانشاهی.
"می پردازیم به نقل اشعاری که با تمام جزئیات (مصرع به مصرع) به طور کاملآ مشخص، زبان حال محمدی اند. وی در اجرای این آوازها چنان از دل و جان مایه گذاشته که به راستی می توان گفت آن اشعار را مال خود کرده است.
این آثار که ما آنها را "آثار خاص" می نامیم در واقع داری دو صاحب هستند، و محمودی به عنوان صاحب دوم، سراینده روایت آوازی آنهاست.
چنان که آقای محمد موسوی از قول استاد بنان نقل کرده اند: "اشعاری که محمودی می خواند، شنونده گمان می کند شاعر هم خود اوست."
و آقای بهمن بوستان نیز گفته اند: "آوازهای محمودی بازتاب کامل احساسات شاعر است." پس می توانیم به جرأت بگوییم که هیچ خواننده دیگری ممکن نبود بتواند به زیبایی و با حال جان پرور محمودی آنها را بخواند. زیرا این اشعار زبان حال دیگری جز او معدودی از امثال او نیستند "(مرغ شباهنگ، یادنامه استاد آواز ایران محمودی خوانساری، حمید تجریشی
)
آلبوم های منتشر شده
آلبوم مرغ شباهنگ
آلبوم گلهای تازه - فریاد
آلبوم محمودی خوانساری 1
آلبوم محمودی خوانساری 2
برنامه گلها
گلهای رنگارنگ :
دستگاه بیت اول آواز هنرمندان شماره برنامه
دشتی آنقدر با آتش دل ساختم تا سوختم خوانساری-الهه 241 ب
شوشتری گرچه امروز ، ز هم دور مكان من و توست خوانساری-پروین 278
شور ماییم و دل پر خون از جور پری رویی محمودی خوانساری - مرضیه 291
سه گاه بخت آیینه ندارم که در او می نگری محمودی خوانساری-پروین 314
افشاری بوی خوش تو هر که ز باد صبا شنید محمودی خوانساری-عهدیه 432
همایون حدیث درد من گر کس نگفت افسانه ای کمتر محمودی خوانساری-عهدیه 452
اصفهان دامن خویش ز خون مژه گلشن کردم محمودی خوانساری - جمال وفایی 456
ماهور هر آن که جانب اهل وفا نگه دارد محمودی خوانساری - عهدیه 468
چهارگاه آنکه پامال جفا کرد چو خاک راهم ناهید-محمودی خوانساری 477
همایون ساقی بیا که یار ز رخ پرده بر گرفت مهستی-محمودی خوانساری 483
سه گاه شب یار من تب است و غم سینه سوزم مهستی - خوانساری 484
شور ما بی غمان دل از دست داده ایم رویا -خوانساری 488
شوشتری ما هم شکسته خاطر و دیوانه بوده ایم عهدیه خوانساری ایرج 492
شوشتری ما هم شکسته خاطر و دیوانه بوده ایم عهدیه خوانساری 492 ب
شور كدام جلوه كه در سرو سرافراز تو نیست پروین- خوانساری-قوامی 503
ابوعطا چه باز در دلت آمد که مهر برکندی عهدیه خوانساری 507
افشاری دور از تو هر شب گریان چو شمع پوران-خوانساری-گلپا 512
افشاری دور از تو هر شب گریان چو شمع پوران-خوانساری-گلپا 512 ب
نوا در فغانم از دل دیر آشنای خویشتن شهیدی عهدیه خوانساری 513
ماهور ای کاش جان بخواهد معشوق جانی ما عهدیه خوانساری 514
ماهور ای کاش جان بخواهد معشوق جانی ما محمودی خوانساری 524
ماهور دیریست تا به دیر مغان جا گرفته ایم خوانساری عهدیه 527
شوشتری دل به شوق گرییه ای مستانه می سوزد مرا خوانساری گلپایگانی 529
شوشتری دل ز شوق گریه مستانه میسوزد مرا مهستی خوانساری 529 ب
ماهور اهل گردم دل دیوانه اگر بگزارد خوانساری عهدیه 532
شور ستاره ی بدرخشید ماه مجلس شد خوانساری الهه 533
نوا زاهد پشیمان را ذوق باده خواهد کشت هایده خوانساری 540
ماهور هرگز دلم به درد تو از کس دوا نخاست سیما بینا خوانساری 546
افشاری دل شکسته من آهش اثر دارد رویا خوانساری 550
دشتی آن نه روی است كه من وصف جمالش گویم خوانساری سیما بینا 554
سه گاه گفت معشوقی به عاشق کی فتی الهه گلپا خوانساری 555 ب
ماهور یار اگر جلوه کند دادن جان این همه نیست الهه خوانساری 557
چهارگاه مژده ای دل که دگر باد صبا باز آمد مهستی خوانساری 560
سه گاه آن را که غمی چون غم ما نیست چه داند عهدیه خوانساری 564
برگ سبز :
دستگاه بیت اول آواز هنرمندان شماره برنامه
سه گاه عكس روی تو چو در آئینه جام افتاد محمودی خوانساری 56
سه گاه دیشب به سیل اشک ره خواب می زدم محمودی خوانساری 65
شور رسید مژده که آمد بهار و سبزه دمید محمودی خوانساری 71
بیات ترک من از تو روی نپیچم گرم بیازاری محمودی خوانساری 79
سه گاه دوش در حلقه ما قصه گیسوی تو بود محمودی خوانساری 82
همایون شب یار من تب است و غم سینه سوز هم محمودی خوانساری 88
سه گاه روزگاریست که سودای بتان دیم من است محمودی خوانساری 92
افشاری ای که داری به من از مهر نهانی نظری محمودی خوانساری 94
شوشتری هر آن که جانب اهل وفا نگه دارد محمودی خوانساری 98
سه گاه ساقی نداده ساغر چندان نموده مستم محمودی خوانساری 99
ابوعطا بی دل و خسته در این شهرم محمودی خوانساری 102
افشاری یاران غمم خورید که غمخوار مانده ام محمودی خوانساری 105
سه گاه ما در ره عشق تو اسیران بلائیم محمودی خوانساری 106
شور در پیش بیدردان چرا فریاد بی حاصل كنم محمودی خوانساری 108
شور عمریست پا به پای خم از پا نشسته ایم محمودی خوانساری 109
ابوعطا یار بی پرده كمر بست به تنهائی ما محمودی خوانساری 110
سه گاه ز حد بگذشت مشتاقی و صبر اندر غمت یارا محمودی خوانساری 116
بیات ترک هم چو شمعم بر شبستان حرم ید كنید محمودی خوانساری 118
ابوعطا دیدی ای دل غم عشق دگر بار چه کرد محمودی خوانساری 126
ابوعطا دوش كار شك پری سرخوش و مستانه گذشت محمودی خوانساری 129
همایون گر چه امروز ز هم دور مکان من و تست محمودی خوانساری 134
سه گاه چیست این آتش جان سوز كه در جان من است محمودی خوانساری 136
دشتی ز اشتیاق تو جانم به لب رسید کجایی محمودی خوانساری 140
بیات ترک منم كه گوشه میخانه محمودی خوانساری 146
شور در دلم جلوه کند پرتو ماهی گاهی محمودی خوانساری 149
همایون آنكهخود را نفسی شاد ندیده است منم محمودی خوانساری 153
شور رفتی ز پیش دیده و بر جان نشسته ای محمودی خوانساری 158
سه گاه بخت آئینه ندارم كه در او می نگری محمودی خوانساری 165
اصفهان چو زلف توام جانان در عین پریشانی محمودی خوانساری 166
سه گاه تا ز میخانه و می نام ونشان خواهد بود محمودی خوانساری 171
بیات ترک تو هیچ عهد نبستی كه عاقبت نشكستی محمودی خوانساری 172
بیات ترک بیا بیا که شدم از عشق تو سودایی محمودی خوانساری 177
شور رسید مژده که آمد بهار و سبزه دمید محمودی خوانساری 179
شور رفتی ز پیش دیده بر جان نشسته ای محمودی خوانساری-ذبیحی-قوامی 243
اصفهان ندانمت به حقیقت كه در جهان به كه مانی محمودی خوانساری 252
ابوعطا در فغانم از دل دیر آشنای خویشتن محمودی خوانساری-ایرج 254
ابوعطا در شب هجر تو شرمنده احسانم کرد محمودی خوانساری 262
بیات ترک خون می خورم از طعنه اغیار بسم نیست محمودی خوانساری 273
سه گاه چه كنم كه بازآمد شب و یار نیامد محمودی خوانساری 275
شور حاشا که من به موسم گل ترک می کنم محمودی خوانساری 282
ابوعطا ما كیستیم دین و دل از دست داده ای محمودی خوانساری 295
دشتی با آنکه دلی داری آشفته و سودایی محمودی خوانساری 307

یک شاخه گل :
دستگاه بیت اول آواز هنرمندان شماره برنامه
دشتی آمد نفس صبح سلامت نرسانید محمودی خوانساری 48
سه گاه ساقیا بده امی ز ان شراب روحانی محمودی خوانساری 126
اصفهان تا سر به پای آن بت رعنا گذاشتیم محمودی خوانساری 202
ابوعطا آنجا كه غمی چون غم من نیست محمودی خوانساری 366
؟ - محمودی خوانساری 367
اصفهان تنها نه منم جانا از بهر تو دیوانه محمودی خوانساری 372
شور دوش بی روی تو آتش به سرم بر می شد محمودی خوانساری 377
سه گاه چراغ خلوت من شعله اه منست محمودی خوانساری 380
بیات ترک کشید کار به تنهاییم به شیدایی محمودی خوانساری 381
دشتی ندانمت یه حقیقت كه در جهان به كه مانی محمودی خوانساری-سرهنگ زاده 388
؟ - محمودی خوانساری 389
دشتی بگذار تا ز دست غمت ناله سر كنم محمودی خوانساری 393
سه گاه من ترک عشق و شاهد و ساغر نمی کنم محمودی خوانساری 398
شور تا خبر دارم از او بی خبر از خویشتنم محمودی خوانساری 399
نوا-0ابوعطا در فغانم از دل دیرآشنای خویشتن محمودی خوانساری-گلپا- شهیدی 408
؟ محمودی خوانساری-وفایی-قوامی 409
افشاری ما را دل از کشاکش دنیا شکسته است محمودی خوانساری-شجریان 410
سه گاه گر نخل وفا بر ندهد چشم تری هست محمودی خوانساری-ایرج-شهیدی 411
ابوعطا خبرت هست كه بی روی تو آرامم نیست محمودی خوانساری 420
ابوعطا سالها چیزی بنام زندگانی داشتم محمودی خوانساری 421
سه گاه دوش در حلقه ما قصه گیسوی تو بود محمودی خوانساری 429
نوا از هر چه می رود سخن دوست خوشتر است محمودی خوانساری 432
ابوعطا برو ای دوست كه ما دست بدامان خودیم محمودی خوانساری 437
بیات ترک نو بهار آمد و شد موسم شیدایی ما محمودی خوانساری 442
سه گاه من مست و تو دیوانه ما را كه برد خانه محمودی خوانساری 443
بیات ترک دلش دادم كه با او همدم هم خانه خواهم شد محمودی خوانساری- ایرج 458
بیات ترک شد شكوه ما، با سر گیسوی تو باز محمودی خوانساری 460
اصفهان نشود فاش كی آنچه میان من و توست محمودی خوانساری 464

گلهای تازه :
دستگاه بیت اول آواز هنرمندان شماره برنامه
دشتی از زندگانیم گله دارد جوانیم محمودی خوانساری 03
سه گاه چه مستی است ندانم که رو به ما آورد محمودی خوانساری 09
سه گاه شب آمد و دل تنگم هوای خانه گرفت محمودی خوانساری 12
ترك باد بهاری آمد آورد بوی تو محمودی خوانساری 17
افشاری نماز شام غریبان چو گریه آغازم محمودی خوانساری 19
شور باز امشب ای ستاره تابان نیامدی محمودی خوانساری 20
شور عمری ز شوز آتش هجران سوختیم محمودی خوانساری 27
همایون الا ای آهوی وحشی کجایی محمودی خوانساری 30
شوشتری دل از من برد و روی از من نهان كرد محمودی خوانساری 44
سه گاه نگاه کن که مریزد دهی چو باده به دستم محمودی خوانساری 47
ابوعطا به اختیار دلی برده چشم یار از من محمودی خوانساری 57
ماهور امشب ای ماه به درد دل من تسکینی محمودی خوانساری 63
دشتی به مژگان سیه کردی هزاران رخنه در دینم محمودی خوانساری 70
سه گاه بیا كه نسیم بهار می گذرد محمودی خوانساری 76
همایون ز دستم بر نمی خیزد که یکدم بی تو ینشینم محمودی خوانساری 86
ماهور صحن بستان ذوق بخش و صحبت یاران خوشست محمودی خوانساری 115
شور روزی که کلک تقدیر در پنجه قضا بود محمودی خوانساری 118
دشتی چشم گریان تو نازم حال دیگرگون ببین محمودی خوانساری 130
ابوعطا در همه دیر مغان نیست چو من شیدایی محمودی خوانساری 132
سه گاه یاد باد آنکه سر کوی توام منزل بود محمودی خوانساری 135
بیات ترك دوستان وقت گل آن به كه بعشرت كوشیم محمودی خوانساری 137
اصفهان با مدعی مگویید اسرار عشق و مستی محمودی خوانساری 141
سه گاه چیست این آتش سوزنده كه در جان من است محمودی خوانساری- حمیرا 145
افشاری هر شب اندیشه دگر کنم و رای دگر محمودی خوانساری 148
شور بیا بیا كه مرا با تو ماجرائی هست محمودی خوانساری 152
ماهور سلسله موی دوست حلقه دام بلاست محمودی خوانساری 168
سه گاه چو بشنوی سخن اهل دل مگو که خطاست محمودی خوانساری 183
اجراهای خصوصی
دستگاه بیت اول آواز
دشتی عمریست پا به پای خم از پا نشسته ایم
شور مرا نه سر نه سامان آفریدن
بیات ترك این همه بد عهد و پیمانی مكن
دشتی سینه از اتش دل در غم جانانه بسوخت
بیات ترك تو هیچ عهد نبستی كه عاقبت نشكستی
شور ای ساقی آتشگران مست از می نابم كن
سه گاه عیبی نباشد كه بی روی تو ارامم نیست
بیا ت ترك در طواف شمع می گفت این سخت پروانه ای
شور همدمی تا دل ما را دهد ارام كجاست
برنامه دل انگیزان
برنامه دل انگیزان كه یك برنامه مونتاژی می باشد و ، شامل برنامه های گلها و موسیقی ایرانی و .......می باشد كه با جدا كردن اواز آن وگفتن دیكلمه جدید در بین سالهای 76 تا 79 از رادیو جمهوری اسلامی پخش می شده است.بعضی از این برنامه ها كه در آرشیو ما موجود است بشرح زیر است
دستگاه بیت اول آواز
سه گاه تا ز میخانه و می نام و نشان خواهد بود
دشتی ندانمت بحقیقت كه در جهان به كه مانی
دشتی مژده ای دل كه دگر باد صبا باز امد
مخالف سه گاه تو غنچه سحر و من چراغ صبحدم
شور به اختیار دلی برده چشم با راز منشور
ابوعطا در همه دیر مغان نبیست جو من شیدائی
شور باز امشب ای مه تابان نیامدی
شوشتری درخت دوستی بنشان كه كام دل ببار آرد
سه گاه ما در ره عشق تو اسیران بلائیم
نوا از هر چه میرود سخن دوست خوشتر است
شوشتری نشود فاش كسی آنچه میان من وتوست
ابوعطا برو ای دوست كه ما دست بدامان خودیم
مخالف سه گاه نگاه كن كه نریزد هی چو باده بدستم
شور روزی كه كلك تقدیر در پنجه قضا بود
سه گاه حال او كیست كه از روی كرم می نگرد
سه گاه بیا بیا كه نسیم بهار می گذرد
شور چون زلف تو ام جانا در عین پریشانی
شور در دلم جلوه كند پرتو ماهی گاهی
ترك دوستان وقت گل آن كه بعشرت كوشیم
سه گاه بخت ائینه ندارم كه در او مینگری
دشتی آن نه روئیست كه من وصف جمالش كردم
ابو عطا بی غمت شاد مباد این دل غم پرور ما
اصفهان تنها نه منم جانا از دست تو دیوانه
سه گاه من عاشق جان بازم از عشق بپرهیزم
دشتی از بزم طرب باده گساران همه رفتند
دشتی دامن خویش بجنون مژه گلشن كردم
سه گاه گفت معشوقی به عاشق كی
دشتی به صحرا بنگرم تو بینم
شوشتری دل از من برد او از من نهان كرد
بیات ترك خوش ست خلوت اگر یار یار من باشد
بیات ترك اگر وطن به مقام رضا توانی كرد
ماهور صحن بستان ذوق بخش و صحبت یاران خوشتر است
ماهور دیریست تا به دیر مغان جا گرفته ایم
افشاری دل شكسته من آهش اثر دارد
بیات زند شد سر شكوه ما به سر گیسوی تو باز
متفرقه
دستگاه بیت اول آواز نام برنامه
شور چون زلف توام جانا در عین پریشانی جاودانه ها
سه گاه ایكه داری بمن از مهر نهانی نظری جاودانه ها
سه گاه دل جای تو شد وگرنه محجور كنمش گلچین هفته
دشتی ز تو باز ترا جویم به زبا اجرای زنده در رادیو بدون ساز ،بمناسبت تولد حضرت محمد(ص)
شوشتری هر انكه جانب اهل خدا نگه دارد بزرگداشت حافظ
سه گاه تا ز میخانه و می نام و نشان خواهد بود بزرگداشت حافظ
ماهور دیریست تا به دیر مغان جا گرفته ایم گل گشتی در موسیقی
موسیقی ایرانی
دستگاه بیت اول آواز
دشتی صد و تسبیح صد دانه و ورد سحری
شور امروز مها خویش ز بیگانه ندانیم
بیات اصفهان ما نام خود زصفحه دلها سترده ایم
مخالف سه گاه ای یار ناشناخته من دوست دارمت
شوشتری باور كس نشود قصه بیماری دل
سه گاه دیدی آخر ای صنم بشكسته دل
بیات زند شد سر شكوه ما سر گیسوی تو باز
نوای از موسیقی ملی
دستگاه بیت اول آواز
دشتی تو ای اشنای دلم اشنا چه میدانی
سه گاه جدا ز لاله رخ خود بهار را چه كنم
ابو عطا خبرت هست كه بی روی تو آرامم نیست
بیا ت زند شد سر شكوه ما سر گیسوی تو باز
سه گاه من عاشق جانبازم از عشق نپرهیزم- --من مست و تو دیوانه
سه گاه ای ساقی آتش خوست از می نابم كن---تصنیف مرغ شباهنگ
- تو غنچه سحر و من چراغ صبحدم--تصنیف میخانه
- آن نه رویست كه م نوصف جمالش دانم
- ای كه گفتی هیچ مشكل چون فراق یار نیست
- عیبی نباشدكه از تو بر ما
مخالف سه گاه غم آن نیست كه در اتش غم سوخته ایم---چو مرغ طوفان
ابو عطا چه شب است یار رب امشب كه زپی سحر ندارد--بدورانی كه شد قطع صفا
- دیدی اخر ای همه سودای دل--به گریه گریه