استاد نایب اسدالله (1231-1304)

نایب اسدالله اصفهانی، نوازنده نامدار نی در عهد ناصری در دهه سوم قرن 13 هجری شمسی (حوالی سال 1330 به بعد) در اصفهان متولد شد.
نایب اسدالله اصفهانی در سال 1231 هجری شمسی در اصفهان متولد شد از سال و روز دقیق تولد او اطلاعات مستندی در دست نیست
...

بنا بر آنچه که درباره زندگی نایب آمده است، او فرزند نایب حسین خان که یکی از هنرمندان آن زمان به شمار می‌رفت از مادرش به نام صاحب جم در شهر اصفهان چشم به جهان هستی گشود. نایب شاگرد ابراهیم آقا باشی و همچنین پدر هنرمند خویش بود ولی تنها به دلیل علاقه و پشتکار و خلاقیت توانست در زمره یکی از نوازندگان شاخص ایران در‌آید.

وی همراه با ناصرالدین شاه در یک سفر به انگلستان عزیمت کرد و در کنسرت بزرگی که توسط ملکه وقت آن کشور برپا گردیده بود، شرکت جست. در این هنرنمایی بین‌المللی موسیقیدانان و نوازندگان اکثر کشورها شرکت داشته و برنامه‌های هنری متعدد اجرا کردند.


نقل است که در پایان مراسم با اشاره ناصرالدین شاه نایب نی را از جیب خود بیرون آورده و شروع به نواختن آن می‌کند، به طوریکه همه حضار شرکت کننده را مات و مبهوت می سازد. ملکه نیز چنان تحت تاثیر این صوت دلنشین واقع می‌گردد که بی اختیار گردنبندش را بیرون می‌آورد و بر گردن نایب آویزان می‌کند و رو به حضار می‌گوید : «باید اعتراف کرد این مرد ایرانی با چوبی خشک که بیش از چند سوراخ در آن دیده نمی‌شودچنان غوغایی کرد که تمامی سازهای پیشرفته امروزی را منهدم ساخت.»

نایب اسدالله در یکی از دستگاه‌های موسیقی ایرانی گوشه‌ای اختراع کرده که امروز به نام «بغدادی نایب» معروف می‌باشد.

او به قول خودش کسی بود که «نی را از آغل گوسفندان به دربار پادشاه برد.» او با استادان بزرگ آن زمان نظیر سماع حضور و آقا حسینقلی رابطه نزدیک داشت و آموخته‌ها و تجارب خود را به رایگان در اختیار علاقمندان قرار می‌داد.

شاگردان نایب استاد مهدی نوایی و مشیر همایون شهردار بودند و استاد حسن کسای یو استاد حسین یاوری نیز با یک واسطه (یعنی استاد مهدی نوایی) شاگرد نایب بودند.

تاریخ فوت این استاد بزرگ به درستی مشخص نیست اما بر مزارش که در تخت فولاد اصفهان است، سال 1304 درج شده است.

سنگ قبرش در سال‌های قبل از انقلاب به‌دلیل عبور خیابان از محدوده‌ی تخت فولاد، آسیب‌هایی دید که با پیگیری انجمن اصفهان‌پژوهان و دوست‌داران میراث فرهنگی اصفهان سامان‌دهی شد