مشتاق عليشاه

مشتاق عليشاه که نام اصلی اش ميرزا محمد تربتی است، جوانی خوش سيما و برازنده و از مريدان شاه نعمت الله ولی بود که از اصفهان به کرمان کوچ کرد و در اين شهر ساکن شد. او هنرمندی شوريده بود که هم شعر می سرود و هم سه تار را به مهارت می نواخت، و اصلا ً نام او با نام سه تار عجين است چرا که وی يک سيم به سيم های سه تار افزوده که به نام وی، «سيم مشتاق» ناميده می شود. می گويند اين درويش هنرمند روزها روی پله های مسجد جامع کرمان می نشست و آيات قرآن را به همراه صوت مؤثر سه تار، ازبُن جان تلاوت می کرد و از اين رو پس از مدتی مريدانی بسيار يافت که پر آوازه ترین آنها ملا محمد تقی کرمانی، معروف به « مظفر علیشاه» بود. و اين ملا محمد تقی کسی بود که ابتدا، در مخالفت با دراويش تعصب می ورزيد، هرگز با آنان نمی نشست و حتا ديگران را هم از نشست و برخاست با آنان منع می کرد، اما به ناگهان از مريدان مشتاق شد و داستان آن از اين قرار است که می گويند روزی يکی از بازاريان کرمان که روضه خوانی ِ سالانه داشت، علما ی شهر را به روضه فراخوانده بود و علما همه در رده ای خاص نشسته بودند و ملا محمد تقی هم در ميان آنان بود. در اين هنگام مشتاق عليشاه بی خبر وارد شد و در زاويه ای مقابل او نشست. هنگامی که سفره گستردند ملا محمد تقی دست به سفره دراز نکرد و به پيروی از او، ديگر علما هم دست نزدند. صاحب مجلس که مردی متدين بود، ناراحت شد و سبب را پرسيد و در ضمن اشاره کرد که تمام مخارج سفره از کسب حلال به دست آمده و ذره ای ناحق در آن نيست. ملامحمد تقی ضمن تأييد گفته ی ميزبان، به مشتاق عليشاه اشاره کرد و گفت:« قرار نبود که درويش بر سر اين سفره باشد و اکنون می بينيم که هست!» مشتاق عليشاه با شنيدن اين سخن نگاه نافذ و معنی داری به ملا محمد تقی انداخت و گفت: « حاجی، اگر سفره ی مولاست که درويش و غير درويش ندارد!» پس آنگاه برخاسته، مجلس را ترک نمود. او رفت اما تأثير آن نگاه در ملا محمد تقی به ژرفا باقی ماند، آنگونه که وی عبای خود را برداشت و در پی مشتاق روانه شدو در اول کوچه ی «ماهانی» او را ديد که بر سر گوری نشسته و سر در خويش فرو برده است. هرچه اصرار ورزيد، درويش باز نگشت، اما از آن لحظه به بعد ملا محمد تقی دگرگون شد، شيدا و شيفته شد،ديوانه ی عشق شد، تغيير مسلک داد، به راه عرفان افتاد، نام خود را به «مظفر عليشاه» گردانيد و حتا ديوان شعر خود را نيز به نام مرشد خود « ديوان مشتاق» ناميد. اما از آن طرف هر چند که پيروان مشتاق رو به افزونی می گذاشتند، بر تعداد دشمنان او هم که در صدد قتلش بودند، اضافه می شدند که در صدر آنان ملا عبدالله نامی بود که مجتهد شهر بود و از همه گردنکش تر و خونی تر می نمود و هر دم درپی بهانه می گشت تا اينکه روز بيست و هفتم ماه رمضان 1206شمسی، هنگامی که بر منبر بود، مشتاق عليشاه وارد شد و در گوشه ای به عبادت مشغول گشت. ملا عبدالله چون شنيده بود که وی قرآن را با نوای سه تار تلاوت می کند، از همان بالای منبر حکم به سنگسار کردن و قتل مشتاق عليشاه داد و خود پيش افتاد. درويش را گرفتند و در مکانی که امروز شبستان مسجد جامع است، اما آن روز تلی بود به نام «تل خر فروشان» در گودال افکندند و به سنگ زدن پرداختند. يکی از مريدان مشتاق به نام جعفر خود را به روی او انداخت تا در امانش بدارد، اما به او نيز رحم نکردند و او هم کشته شد و ملا محمد تقی( مظفر عليشاه) زمانی رسيد که کار از کار گذشته بود..، پس هنگامی که آن صحنه ی ناگوار را ديد گفت: « يک شهر، خون بهای مشتاق است.» بعد از مرگ مشتاق، ملا عبدالله که بانی مرگ او بود به «ملا عبدالله سگو» معروف شد، چون هنگام مرگ زمانی که ديد لب های مشتاق عليشاه هنوز تکان میخورد و « ياهو» می گويد، به او نزديک شد و با لهجه ی کرمانی گفت: « سگو هنوز هم یا هو میگویی؟» و عجیب اینکه این لقب آز آن به بعد بروی او و اقوامش ماند و مردم آنها خاندان «عبد الله سگو» می ناميدند. مدفن مشتاق عليشاه که از خلوص و صفای خاصی بهره دارد، در کرمان به «مشتاقيه» معروف و زيارتگاه رندان جهان است. به گفته ی دکتر باستانی پاريزی بعد از سال ها، مرحوم عباسعلی کيوان قزوينی که از نفوذ کلام و تأثير نفس بهره ی بسيار داشت، در همان مسجد جامع کرمان- که چندين هزار جمعيت کرمانی در آنجا جمع بودند، واقعه ی قتل مشتاق عليشاه و سنگسار کردن او را توسط مردم کرمان، نقل می کرد و چنان مؤثر نقل می کرد که مثل واقعه ی عاشورا همه ی مردم به گريه افتادند. پس در آخر منبر گفت: « مردم اين بود واقعه ی قتل مشتاق توسط اجداد بزرگوار شما! حالا گمان می کنم وقت آن رسيده باشد که وجوبا ً همه ی شما يک لعنتی به روح پدران خود نثار کنيد!» و عجيب اينکه مردم تحت تأثير کلام او، در جواب «پيش باد!» را چنان بلند و همگانی گفتند که انگار به روح پدرانشان صلوات يا رحمت می فرستند