کشف بزرگ مرتضی نی داوود در سال ۱۲۷۹ و به روایتی دیگر ۱۲۸۰ خورشیدی در تهران و در خانواده ای اهل موسیقی زاده شد. پدرش " بالا خان" با تار و تنبک آشنایی داشت. مرتضی ابتدا در مدرسه به تحصیل دروس همگانی پرداخت، ولی ده یازده ساله بود که پدر با دریافت ذوق و علاقه به موسیقی در فرزند، او را به دست استاد معروف زمانه "آقا حسینقلی" سپرد. مرتضی خان دو سال نزد آقا حسینقلی و سه سال نزد برجسته ترین شاگرد او، درویش خان، ردیف موسیقی سنتی و شیوه تار نوازی را آموخت و آن چنان پیش رفت که در کلاس درویش ختم توانست " تبرزین طلایی"، یعنی نشانی را که به شاگردان ممتاز داده می شد، به دست آورد. مرتضی خان هنوز بیست سالی بیش نداشت که خود کلاسی برای آموزش تار و ردیف موسیقی بنیاد کرد و کلاسی که پس از مرگ نابهنگام درویش خان توانست ادامه آموزش همه شاگردان او را نیز بر عهده بگیرد. http://www.4shared.com/mp3/IKGFLSrX/Morteza_Neydavood.html https://rapidshare.com/files/920843377/Morteza Neydavood.mp3 shirazi.nasim@yahoo.com Malakeh Sanajarizadeh در همین سال هاست که مرتضی خان بزرگ ترین کشف موسیقی خود را نیز آشکار می کند. او در یک محفل خصوصی، با صدای گرم دختر جوانی آشنا می شود که بعدها به رساترین صدای زنانه در عرصه موسیقی سنتی تبدیل می گردد: قمرالملوک وزیری. مرتضی خان آموزش موسیقی او را بر عهده می گیرد و پس از آن که به شهر می رسد همکار جدایی ناپذیر او باقی می ماند. بیشتر آنچه قمر از تصنیف و آواز از سال ۱۳۰۳ به بعد خوانده با تار شیرین و پر صلابت مرتضی نی داوود همراه بوده است. نی داوود از سال ۱۳۱۹، سال بنیاد رادیو ایران، به این سازمان پیوست و در برنامه های مختلف موسیقی آن به همکاری و همنوازی با هنرمندان برجسته ای چون رضا محجوبی، علی اکبر شهنازی، حبیب سماعی، ابوالحسن صبا و موسی معروفی پرداخت. او طی ده سال همکاری تنگاتنگ با رادیو، برای خوانندگان معروفی چون قمرالملوک وزیری، ملوک ضرابی، روح انگیز، ادیب خوانساری، جواد بدیع زاده و غلامحسین بنان تصنیف ساخته یا پا به پای آوازشان تار نواخته است مرتضی نی داوود در سال ۱۳۴۸ کار مهم دیگری را به انجام رسانیده و آن نواختن و ضبط نزدیک به ۳۰۰ گوشه از مجموعه ردیف موسیقی سنتی ایران است که البته به دلایل نا روشن هنوز انتشار نیافته است. از میان آفریده های او علاوه بر مرغ سحر، می توان از تصنیف هایی چون شاه من، ماه من، مرغ حق و آتش دل، و نیز پیش درآمد اصفهان یاد کرد که هنوز جاذبه خود را حفظ کرده است. گفتنی است که در سالهای پس از انقلاب، مرتضی حنانه، این پیش درآمد او را به شیوه ای نو، برای ارکستر بزرگ تنظیم کرده که موسیقی اصلی سریال هزار دستان (ساخته علی حاتمی) است. مرتضی نی داوود در سال ۱۳۵۹، یکی دو سالی پس از انقلاب اسلامی رهسپار ایالات متحده آمریکا شد و ده سال پس از آن، یعنی در دوم مرداد ماه سال ۱۳۶۹ در سن نود سالگی و در دیار غربت چشم از جهان فرو پوشید. ● ترانه مرغ سحر مرغ سحر ناله سر کن داغ مرا تازه تر کن ز آه شرر بار، این قفس را برشکن و زیر و زبر کن بلبل پر بسته ز کنج قفس درآ نغمه آزادی نوع بشر سرا وز نفسی عرصه این خاک توده را پر شرر کن، پر شرر کن ظلم ظالم، جور صیاد آشیانم داده بر باد ای خدا، ای فلک، ای طبیعت شام تاریک ما را سحر کن ای خدا، ای فلک، ای طبیعت شام تاریک ما را سحر کن نو بهار است، گل به بار است ابر چشم ژاله بار است این قفس چون دلم تنگ و تار است شعله فکن در قفس ای آه آتشین دست طبیعت گل عمر مرا مچین جانب عاشق نگه ای تازه گل از این بیشتر کن، بیشتر کن، بیشتر کن مرغ بی دل ، شرح هجران مختصر کن مختصر کن مختصر کن!